Alles en iedereen dient de economie. We leven niet voor onszelf, we leven om het grote geldspel op aarde te dienen. Wij allen zijn onderdeel van de grote economische motor. Dit geldt voor de mens, dit geldt voor de politiek. Wie daaraan twijfelt, moet zijn baan maar eens opzeggen. Zonder vast inkomen blijkt de vrijheid waarin wij zogenaamd leven een misvatting te zijn. Waarom vinden wij geld zo belangrijk en hoe kunnen we dit veranderen? Oftewel, hoe kunnen we de dictatuur van het geld hervormen in een leven waarin we alle ruimte hebben om ons hart te volgen?
Na de Tweede Wereld oorlog zijn wij ons met man en macht gaan inzetten voor onze welvaart. Economische voorspoed groeide uit tot de belangrijkste motor van ons bestaan. Niet alleen wereldwijd, maar ook landelijk én persoonlijk. Ons levensmotto werd: hard werken om de portemonnee te spekken. En met die dikke portemonnee probeerden we ons geluk te kopen. Regelmatig op vakantie gaan, in een nieuwe auto rijden en in een mooi huis wonen. Vraag is of we ook echt gelukkiger zijn geworden en wat de tol is die we betalen voor onze tomeloze inzet. De keuze die we destijds hebben gemaakt, geld maakt gelukkig, is langzaam maar zeker verworden tot een dwangbuis waaruit moeilijk te ontsnappen valt...
Zonder geld geen leven
Geld voorziet ons niet alleen in onze basisbehoeften, zoals huisvesting en eten, het verschaft ons ook aanzien. Tenminste als we genoeg hebben. We zijn er helemaal van afhankelijk geworden. En dit is precies waar de schoen wringt. Zonder kunnen we niet. Het is geen keuze, maar pure noodzaak. En dit wordt ons van jongs af aan ingeprent. Wie zijn diploma niet haalt, krijgt geen goede baan en dus geen fatsoenlijk inkomen. En zonder fatsoenlijk inkomen geen fijn huis, geen mooie auto, geen dure feestjes, geen trendy kleding en geen heerlijke vakanties. Zij die het spel meespelen, doen volop mee in onze samenleving, zij die dit niet kunnen of willen, belanden aan de rand ervan.
Ziekmakend
De noodzaak om elke dag geld te verdienen zet ons enorm onder druk. Het veroorzaakt een continue spanning, of we er nu wel of niet bewust van zijn. Van 's ochtends vroeg tot 's avonds laat, vanaf de geboorte tot aan het graf. Met alle gevolgen van dien. We lijden er onder, misschien meer dan we in de gaten hebben. Arme mensen hebben grote zorgen in deze maatschappij, dat moge duidelijk zijn. Maar rijke mensen vaak ook. Misschien leven ze in angst; elk moment kan hun vermogen en daarmee hun bezit en aanzien in rook opgaan. Wellicht hebben ze last van schuldgevoelens bij het zien van andermans armoede. Of van jaloezie; er zijn altijd mensen die meer hebben...
De reden zit ín ons
Waarom doen wij dit onszelf aan? Waarom laten we ons leven en welzijn zo afhangen van geld? Daarvoor moeten we naar de inhoud van ons hoofd en buik kijken. Allereerst ons hoofd. Zodra we het geboortekanaal hebben verlaten, worden we geprogrammeerd: doe je best, leer snel lopen, lezen en rekenen, haal een hoog diploma en zoek een goedbetaalde baan. Kritisch leren nadenken is er niet meer bij. Gestresste ouders hebben er geen tijd voor en leraren ook niet. Zij moeten hun leerdoelen halen.
Maar daar zit wel de sleutel tot verandering: Tijd nemen om jezelf af te vragen of je wel gelukkig bent, of het niet anders kan.
We leven in een prestatiemaatschappij waarin geld vergaren hét doel is. Om uit deze ratrace te stappen is moed nodig. Niet iedereen heeft dit. Daarvoor is de inhoud van onze buik medeverantwoordelijk. Ze is de opslagruimte van angstgevoelens. Als we niet gehoorzamen, dan krijgen we een tik op de vingers, dan krijgen we geen baan en dus ook geen huis. En deze angst voelt verschrikkelijk. We onderdrukken en negeren dit liever dan dat we ermee aan de slag gaan.
Dit is sleutel nummer twee tot verandering: De tijd nemen om weer te leren voelen, voelen wat fijn is en wat niet fijn is.
Kern van verandering
We zitten vast in een systeem dat ons niet dient. En dit wordt steeds erger. Het ongemak tiert welig, zowel in onszelf als in de samenleving. Welvaartziekten als stress, burn out, depressie, obesitas, kanker zijn het gevolg van onze overspannen levensstijl. We zijn vergeten waar het in het leven werkelijk om draait: Het scheppen van een omgeving die ons dient in plaats van een omgeving die wij moeten dienen. Voor verandering moeten we, zoals gezegd, te rade gaan bij de inhoud van ons hoofd en buik. Daar zit de sleutel tot verandering. Maar ook de besturing van onze opgefokte samenleving moet veranderen: de politiek.
Waar blijft ons geld
De politiek geeft sturing aan de samenleving. Politieke partijen bieden ons met hun programma een keuze, met het vaststellen van beleid bepalen de winnaars van de verkiezingen het kader waarin wij leven. Dit kader is afhankelijk van de grootte van het budget. Veel geld betekent veel speelruimte, weinig geld staat gelijk aan beperkte speelruimte. Ondanks de economische groei staat het overheidsbeleid reeds tientallen jaren in het teken van bezuinigingen. De speelruimte voor burgers wordt steeds kleiner. Waar blijft het geld dan als het niet bij ons terecht komt? Voornamelijk in de zakken van rijke ondernemers, chique directeuren, dure managers en slimme aandeelhouders.
De deur staat open
Hoe is dit zo gekomen? De politiek heeft de deur wagenwijd opengezet voor mensen die uit zijn op financieel gewin. Werd het geld na de oorlog vooral gebruikt om het land op te bouwen en om de mensen financiële zekerheid te verschaffen, sinds de jaren 80 verdwijnt het meeste geld in de zakken van ondernemers, directeuren, managers en aandeelhouders. Dit wordt ook steeds makkelijker, want met geld maak je geld. Lubbers heeft de deur van het slot gehaald, Kok heeft ze binnengelaten, Balkenende heeft ze rondgeleid en Rutte laat ze hun gang gaan. Ons vermogen verdwijnt in de zakken van hen die het meest bedreven zijn in het grote geldspel.
Het kan ook anders
Dit verandert pas als wij de kritische geest in ons hoofd laten ontwaken: Het kan ook anders. Dit verandert pas als wij de moed vinden om gevoelens van angst in onze buik te transformeren: Het móet anders. Dit geldt niet alleen voor burgers, maar ook voor politici, directeuren, ondernemers, managers en aandeelhouders. Zodra we onszelf op grote schaal gaan wakker schudden en opschonen, kunnen we nieuwe en diepere geluksfactoren in ons leven ervaren, zoals persoonlijke ontwikkeling, zingeving en verbondenheid.
Wij allen zijn mensen, wij allen zijn schepper van de maatschappij waarin wij leven. Bevalt die samenleving niet, dan zullen we onze verantwoordelijkheid moeten nemen. Bij economische voorspoed is verandering een keuze. Op elk gewenst moment kan de knop in onszelf om. Maar als het spel om de knikkers bezwijkt onder overmatige hebzucht en ongelijkheid, is verandering pure noodzaak.
David Goedhart
Oprichter Partij van de Liefde
Meest recente artikelen:
Ruim 13 jaar is Mark Rutte onze premier. Daarmee is hij de langstzittende minister-president in de geschiedenis. Een hele prestatie, gezien de vele valkuilen waar politici in kunnen stappen. Hij heeft ze allemaal omzeild, behalve één: de toeslagenaffaire. Dit dossier dwong hem tot aftreden. Maar wonder boven wonder, na zijn politieke dood stond hij...
In de politiek wordt zoveel gestreden dat we zijn gaan geloven dat politiek synoniem is aan strijd. Maar dat hoeft natuurlijk niet. Politici kunnen ook samen optrekken, bijvoorbeeld als de nood hoog is, zoals nu. De berg aan onopgeloste problemen groeit ons boven het hoofd. Steeds meer mensen vragen zich vertwijfeld af hoe de rekeningen te betalen;...
Onze democratie wordt luid bejubeld. Geen kwaad woord over de macht van het volk. Wie dat wel doet wordt weggezet als communist of fascist. Of je direct staatsgevaarlijk bent als je een kritische noot plaatst. Vanwaar deze overgevoeligheid? Enerzijds heeft dat met de geschiedenis te maken. Lange tijd hebben we onder het pijnlijke juk geleefd van...
