Het succes van Mark Rutte

Ruim 13 jaar is Mark Rutte onze premier. Daarmee is hij de langstzittende minister-president in de geschiedenis. Een hele prestatie, gezien de vele valkuilen waar politici in kunnen stappen. Hij heeft ze allemaal omzeild, behalve één: de toeslagenaffaire. Dit dossier dwong hem tot aftreden. Maar wonder boven wonder, na zijn politieke dood stond hij op om door te regeren. Zonder te verblikken en te verblozen en vol goede moed. Hoe krijgt hij dit voor elkaar?

Mark Rutte is een bijzonder getalenteerd politicus. Hij houdt de focus op zijn eigen functioneren en verliest zich niet in drama's van anderen. Daarbij weet hij zich gesteund door machtige vrienden, zowel in de politiek als daarbuiten. Mensen die hem 13 jaar lang een hand boven het hoofd hebben gehouden. Zonder die steun houdt niemand het vol, ook Rutte niet. Hij heeft een neus voor wie hij wel en niet kan vertrouwen en weet concurrenten op tijd uit te schakelen, zowel binnen als buiten zijn partij. Daarnaast heeft hij een goed geheugen, waardoor hij met een flink portie feitenkennis relatief eenvoudig overeind blijft in het debat. Ook al doet hij ons geloven dat zijn geheugen hem weleens in de steek laat. Een leugentje om bestwil, waardoor hij kan doorregeren, alsof er niets aan de hand is. Hij is niet snel onder de indruk, ook niet van journalisten. Ondanks de vragen draait hij zijn eigen verhaal af. En altijd met een glimlach. Hoe hard de boodschap ook is...

Naast zijn talenten heeft het hem ook gewoon meegezeten al die tijd. Van tegenwind was nauwelijks sprake. Niemand heeft het hem echt moeilijk willen en kunnen maken. Leiders van andere partijen waren niet tegen hem opgewassen, de journalisten hebben hem z'n gang laten gaan en voldoende stemmers hebben hem gesteund. Door zijn pro-Europese houding werd hij altijd met open armen ontvangen door andere regeringsleiders. Geen vuiltje aan de lucht, dat straalt hij ook uit. Zo kan hij iedere ochtend goedgemutst met een bakkie koffie in de hand het Plein oversteken richting zijn torentje, allervriendelijkst knikkend naar mensen die hem herkennen. Zonder enige gene, zonder enige bescherming. Een knappe prestatie.

Rutte is een man van deze tijd. Alles wat hij belichaamt vinden we terug in de wijze waarop wij heden ten dage in het leven staan. Met zijn talenten had hij het 50 of 100 jaar geleden niet gered. Nu wel, hij past precies in deze tijd. Ze zeggen dat het volk zijn verdiende leider krijgt en dit klopt in zijn geval zeker. Twee bijzonderheden van nu zien we terug in zijn functioneren: individualisme en rationaliteit. Na de oorlog zijn we ons gaan losmaken van knellende sociale en religieuze banden. Wie of wat bepaalt de koers van ons leven vandaag de dag? Wijzelf en niemand anders. De kerk niet meer, de partij niet meer. We hebben het nest waarin we geboren zijn verlaten en slaan onze eigen vleugels uit. En dat doet Rutte ook. Op geen enkel moment kregen we de indruk dat zijn nest, de VVD, hem enige beperking heeft opgelegd. Hij was, mede door steun uit het bedrijfsleven, groter dan de partij. Hij kan ook goed functioneren zonder de inzet van zijn partij, zolang hij maar voldoende stemmers achter zich krijgt om door te regeren. En dat is hem gelukt, als kind van deze tijd. Ga je eigen gang, weet wat je wil, laat je niet gek maken, straal zelfvertrouwen uit, weet waar je het over hebt, zet je voor de volle 100% in en je zal slagen. Dit is de tijd waarin we leven, dit is het succes van Rutte. Geen twijfel, geen compromis, geen doemdenken, gewoon doorgaan.

Daarnaast valt de rationaliteit op in zijn regeerstijl. Alles komt voort uit het brein, niets uit het gevoel. Alles is tot ver achter de komma berekend, niets wordt aan het toeval overgelaten. Zijn beleid is een kille rekensom, waarin geen ruimte is ingecalculeerd voor medeleven en medelijden. Zie de afbraak van de  verzorgingsstaat, zie de groei van het aantal voedselbanken, zie de toeslagenaffaire. Onder zijn leiding toonde de overheid geen enkele compassie met de gedupeerden, ook niet toen ze op straat kwamen te staan, ook niet toen ze hun kinderen verloren. Een zakelijke aanpak in optima forma. De tand des tijds, waarvan Rutte het toonbeeld is. Zijn tegenstanders waren niet in staat om voldoende tegenkracht te ontwikkelen, waardoor hij kon doorregeren. De juiste poppetjes op de juiste plek, genoeg om hem uit de wind te houden. Netflix zou er een boeiende serie over kunnen maken.

Maar wat nu? Nu is hij demissionair en regeert in de schaduw door. Wederom zonder te verblikken en te verblozen. Er wordt gesleuteld aan een nieuw kabinet onder leiding van een nieuwe premier. Wie dat wordt is gissen, de kaarten zijn nog niet geschud. Wie het wordt en welke stijl van regeren we krijgen, is mede afhankelijk van de richting die we als samenleving op willen. Zien we de keerzijde in van eenzijdig individualisme (egoïsme en hebzucht) en van eenzijdige rationaliteit (keiharde onverschilligheid), dan bewegen we ons een andere richting op, dan als we onze schouders blijven ophalen. Willen we als mensen anders in het leven gaan staan, naast vrijheid ook meer saamhorigheid, naast rationele afwegingen ook een grotere sociale inbreng, dan gaan we dat terugzien in de stijl van de regeren. Het een valt niet los te zien van het ander. De politiek staat niet los van de samenleving, maar is een uitvloeisel van de wijze waarop wij met z'n allen in het leven staan. En dit besef geeft ons de echte macht in handen om over ons eigen lot te beslissen.

In onze democratie heeft het volk de macht. Niet door één keer in de vier jaar naar de stembus te gaan, dit is geen echte macht, maar door onze manier van in het leven staan. Als wij ons weer wat meer verbonden met elkaar gaan voelen, als wij wat meer onze verantwoordelijkheid gaan nemen voor een fijn samenleven, als we wat meer bereid zijn ons geluk te delen, dan krijgen we een premier die uit ander hout is gesneden. Niet één die partijen uit elkaar speelt maar die partijen bindt, niet één die zich niets aantrekt van het lot van zwakkeren in de samenleving maar die iedereen serieus neemt, niet één die zijn eigen carrière het belangrijkste vindt maar die het welzijn van iedereen vooropstelt, niet één die opstaat na zijn dood maar die zijn verantwoordelijkheid neemt en vertrekt als het genoeg is. De keus is aan ons, de keus is aan een ieder.

David Goedhart
Initiatiefnemer Partij van de Liefde